15 gru 2017

Czas odrodzenia cz. 2

Przyjdą jeszcze liczne klęski i oblężenia, bitwy pod murami miasta i pożary, które zniszczą niejednokrotnie to nowe pokolenie budowli, które jak młody rój wyleciało ze starego ula, mocnego i obronnego i rozsiadło się na starych traktach jakby na gałęziach, idących od starego ale krzepkiego pnia. Klęski te jednak już w niczym nie zmienią losów grodu […]
15 gru 2017

Czas odrodzenia cz. 1

Przyzwyczajeni do obszernych zabudowań zamkowych również i w mieście budują się szeroko i rozłożyście — w przeciwieństwie do zasadniczego układu grodu średniowiecznego. Wznosząc zaś pałace na przedmieściach, zakładają przy nich ogrody, wyszukując pod nie jak najpiękniej położone tereny i dążąc do dalekich otwartych perspektyw, które by im przypominały dawne wiejskie siedziby rodowe. Konstrukcja miasta pod […]
15 gru 2017

Kompozycja urbanistyczna cz. 8

Zamiast groźnych zastępów opancerzonych rycerzy i ich giermków, przebiegających konno i zbrojno przez uliczki miasta średniowiecznego, a idących czy to przeciw znienawidzonemu sąsiadowi, czy może aż do Ziemi Świętej na wyprawę krzyżową, pojawia się bogata karoca, lśniąca złotem i herbowymi klejnotami. Bogate szaty mężczyzn i barwne, błyszczące i mieniące się drogimi kamieniami stroje kobiet wprowadzają […]
15 gru 2017

Kompozycja urbanistyczna cz. 7

Na przełomie Średniowiecza i czasów Odrodzenia miasto coraz bardziej ześrodkowuje na sobie oddziaływanie dawnych i nowych czynników życia publicznego. Bogacą się kupcy, wyrastają rody patrycjuszowskie, sięgające swymi bogactwami i wpływami do tronów książęcych i cesarskich i wyciągają rękę po rzymską tiarę. W życiu kulturalnym bogato rozkwitającym w miastach, panują synowie rodów mieszczańskich; nauka i sztuka […]
15 gru 2017

Kompozycja urbanistyczna cz. 6

Wędrowiec, zbliżający się do grodu średniowiecznego, obejmuje z dala okiem całość miasta, ujętą w pierścień murów z za mego wyrastają wysokie nawy kościołów i bryła ratusza z wielkimi płaszczyznami dachów i bogatymi sylwetami wież. Rytmika, przebijająca w układzie domów i spotęgowana przez akcenty większych brył budowli monumentalnych, wzbogacona często odmiennością i szlachetnością materiałów, użytych do […]
15 gru 2017

Kompozycja urbanistyczna cz. 5

Pozornie schematyczny układ wykazuje przy bliższym wejrzeniu weń i poznaniu życia miasta średniowiecznego znaczne zalety i głębię wysiłku twórczego. Regularność ulic prowadziła do możliwie równego rytmicznego zabudowania, prawidłowego układu parceli i dogodnego rozplanowania domów. Charakterystyczne zwężenia punktów wejściowych przyrynku ułatwiały obronę w razie wdarcia się nieprzyjaciela do wnętrza miasta. Rynek, jako główny ośrodek ruchu handlowego […]
15 gru 2017

Kompozycja urbanistyczna cz. 4

Przy skrzyżowaniu tych ulic z linią murów tworzą się główne punkty wyjściowe, bronione pojedynczym, lub podwójnymi parami baszt, barbakanami i innymi fortyfikacjami. Przy skrzyżowaniu drugorzędnych ulic z murami budowano w nich bram, pomniejsze lub furty dla ułatwienia ruchu przeważnie pieszego, skrócenia drogi ku gruntom uprawnym, należącym do mieszczan , powstającym powoli siedzibom podmiejskim, rozstającym się […]
15 gru 2017

Kompozycja urbanistyczna cz. 3

Jest to wielka zasługa budowniczych Średniowiecza, którzy świetnie opanowali swą sztukę i dzięki wielkiej inwencji twórczej, umieli również zrozumieć i odczuć nasuwające się ciągle zagadnienia techniczne i ująć je szeroko pomyślane systemy budowlane i w młodzieńczo świeże i krzepkie formy architektoniczne. Jednym z najdojrzalszych tworów kultury owych czasów jest przytoczony tu typowy układ miast, sięgający […]
15 gru 2017

Kompozycja urbanistyczna cz. 2

W innych wypadkach, gdy, licząc się bardzo z trudnościami gospodarczymi i w braku materiałów budowlanych, pobudowano pierścień murów bardziej oszczędnie, po stwierdzeniu potrzeby rozrostu miasta budowano nowe odcinki murów lub nowe ich pierścienie, przyłączając je do dawnych fortyfikacji i tworząc jednolitą całość konstrukcyjną. Przemawia więc tu ciągle pieczołowita opieka nad całością miasta, doskonałe zrozumienie jego […]
15 gru 2017

Kompozycja urbanistyczna cz. 1

Przestrzeń otoczona murami miejskimi była zakreślana odpowiednio do przewidywanej wielkości miasta. Grody średniowieczne liczyły początkowo kilka — później kilkanaście do kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców. W tym stosunku przewidziana powierzchnia zabudowana tworzyła najczęściej czworobok, wielokąt lub owal o przeciętnej średnicy 400 — 800 metrów. Linie murów zakreślano z pewnym zapasem tak, że poza zabudowanymi blokami domów pozostawała […]