Podłoża dróg asfaltowych

Uwagi ogólne

Przy budowie wałowanych dróg asfaltowych powstaje nowe zagadnienie: jakiego rodzaju podłoża należy stosować pod nawierzchnię asfaltową. Dla asfaltu prasowanego zagadnienie to nie istnieje, gdyż ostatecznie już ustalono, że jedynym podłożem dla niego odpowiednim jest podłoże betonowe o grubości 15-20 cm. Przeciwnie budowa nowoczesnych dróg asfaltowych nie wymaga koniecznie podłoża betonowego, a nawet stwarza warunki, przy których pożądanym staje się używanie podłoży bardziej elastycznych. Ażeby w każdym określonym wypadku móc zastosować najodpowiedniejszy rodzaj budowy nawierzchni, koniecznym jest zbadanie wszystkich warunków lokalnych i dopiero po zestawieniu wszelkich wad i zalet każdego sposobu budowy dla danego przypadku, można zrobić odpowiedni i słuszny wybór.

Na wybór podłoża wywierają wpływ najrozmaitsze czynniki. Sprawa ta jest poważniejsza, niżby się początkowo wydawało. Strona materialna nie jest tutaj decydującą, jak bywa zazwyczaj. Daleko ważniejszy jest wybór podłoża w zależności od technicznych własności rozmaitych systemów.

Rodzaj podłoża

Pod względem właściwości podłoże dzieli się na dwie grupy: z jednej strony mamy podłoża betonowe, z drugiej strony podłoże wałowane, z tłucznia kamiennego lub klinkierowego. Dla dokonania wyboru podłoża na ogół obojętnym bywa, czy podłoże betonowe ma grubość 15 lub 20 cm., czy też jest zwykłe betonowe, czy też żelbetonowe, jak również jakiego rodzaju są zbrojenia tego ostatniego.

Charakter podłoża nie ulega zmianie dzięki takim drobnym różnicom konstrukcyjnym. Podłoże betonowe pozostaje zawsze podłożem sztywnym. W przeciwieństwie do tego, podłoże wałowane jest podłożem elastycznym. Podłoże to nie pęka przy zmianie kształtów, nie jest tak ścisłe i dzięki temu jest mniej dobrym przewodnikiem dla wszelkich szmerów i wstrząsów.

Czy podłoże wałowane składa się z podkładu klinkierowego i warstwy tłucznia o grubości 10- 20 cm., czy też robi się wyłącznie z tłucznia bez podkładu, charakter podłoża przez to nie ulega zmianie. Również nie zmienia się prawie wcale, jeśli robi go się z innego materiału, kamienia lub też szlaki. We wszystkich tych wypadkach, podłoże wałowane stanowi zamkniętą (zwartą) kamienną warstwę, składającą się z małych lub większych kawałków twardych materiałów, które pod wpływem mocnego wałowania i wypełniającego przedziały miału kamiennego, tworzą jednolite podłoże.

Wytrzymałość

Z punktu widzenia technicznego, wytrzymałość podłoża ma pierwszorzędne znaczenie przy wydawaniu sądu o jego wartości. W tym wypadku obydwa rodzaje podłoży nie różnią się od siebie, gdyż grubość ich musi być dostosowana do rodzaju gruntu i jakości ruchu.

Jeśli 15 cm. podłoże betonowe wydaje się niewystarczające, to robi się go o grubości 18 lub 20 cm. W ten sam sposób wzmacnia się i wałowane podłoże stosownie do potrzeby. Na podstawie doświadczeń z wałowanymi podłożami można z wszelką pewnością twierdzić, że żaden ruch kołowy nie jest za ciężki dla tego rodzaju podłoża. Tylko na gruncie błotnistym, gdzie nacisk walca nie spotyka żadnego oporu, jest bardzo trudno zbudować dobre wałowane podłoże, ale w tym wypadku i betonowe podłoże nie daje żadnej gwarancji wytrzymałości.

Gdy w pewnym określonym wypadku należy zrobić wybór między obydwoma rodzajami, to zasadniczo robią wałowane podłoże o grubości nieco większej, niż podłoże betonowe. Jeśli to ostatnie daje 20 cm. grubości, to podłoże wałowane powinno mieć grubości 25 cm.

Teren odgrywa poważną rolę zarówno przy betonowym, jak i przy wałowanym podłożu. Na starym piaskowym gruncie wałowane podłoże jest jeszcze mocniejsze, niż betonowe, ponieważ piasek i w ogóle grunt przyjmuje przy wałowanym podłożu część obciążenia.

Stara nawierzchnia drogowa nawet tylko o grubości 10 cm., jest np. w wielu wypadkach znakomitym podłożem, gdyż leżąca pod nią warstwa piasku, tak została sprasowana, w przeciągu wielu lat, że można ją uważać za dość silną warstwę, aby częściowo mogła zastąpić podłoże.

Ryzyko techniczne

Stosowanie podłoża betonowego z punktu widzenia technicznego bywa bardziej ryzykowne, ponieważ wytrzymałość betonu zależy w dużej mierze od wartości cementu i jakości betonu. Czynniki tego rodzaju jak: wilgotność, mróz, czas wiązania, mieszanie itp. wywierają wielki wpływ na wartość betonu. Mówiąc krótko, podłoże betonowe musi być wykonane starannie. Wykonanie wałowanego podłoża jest o wiele łatwiejsze. W czasie budowy stale jest ono wystawiane na próby. Walec drogowy spełnia jednocześnie funkcje próbnego obciążenia. Jeżeli gdziekolwiek głębiej zapadnie się z powodu mniejszej wytrzymałości, to za to należy być mu wdzięcznym, gdyż równowagę łatwo osiąga się z powrotem, zapełniając wgłębienia rezerwowym materiałem i na nowo poddając obciążeniom walca.

Jeśli wałowanie podłoża wykonane jest należycie, wówczas można być pewnym jego wytrzymałości i niema mowy o miejscowych zaklęśnięciach. Może jedynie zdarzyć się wklęśnięcie całej nawierzchni drogowej w wypadku, kiedy zbudowana była na gruncie bagnistym. Zazwyczaj takie wklęśnięcia bywają nierównomierne. Podobna katastrofa zapadania się drogi przy wałowanym podłożu przybiera łagodniejsze formy, podczas gdy betonowe podłoże załamuje się i pęka.

Ze względu na bezpieczeństwo ruchu, beton również ustępuje wałowanemu podłożu, nawet gdy jest zbrojony. Na betonowym podłożu tworzą się miejscowe niebezpieczne zaklęśnięcia. Notują już z tej racji pewną ilość nieszczęśliwych wypadków. Śliskość wałowanych podłoży bywa dużo mniejsza, niż betonowych. Również wałowanie usuwa wklęśnięcia. Małym przeciwdziałaniem gruntu zapobiega się przez użycie walca parowego.